kötüyü oynayan iyi adamlardı

İyiyi Oynamak veya Stratejik Ortaklık

Ustura Kemal, nesli tükenmiş hakiki mahalle kabadayılarındandı.

Her mahalle gibi bizim mahallenin de kendine özgü davranışları, simaları vardı, vardır. Onlardan bir başkası da Kassap Zihni’ydi. O da rahmetli olup gidenlerden. “Kassap”lığı kasaplıktan değil; satırla arsız, namussuz kovalamasından geliyordu.

Bir de Garip vardı. 

Çok yıllar önce bir gün, yazlık sinemanın altındaki kebapçıda nefis dürüm kebabımı bekliyordum. 

O sırada yan mahalleden öğle sıcağında içtiğinden veya çektiğinden kafası dumanlanmış biri meydan okuyarak Asker Bilal’in kahvesine doğru gelmesin mi? 

Nedir ne değildir diye millet şöyle bir yönelir caddeye. 

Kahvedekiler de basra, pinaki, remi, hoşkin kâğıtlarını bırakıp dışarı seğirtirler. 

Bizimki meydan okumasına elinde çakı türü bir cisimle ve üstü çıplak devam edip kahvenin önüne geldiğinde Garip kebapçıya girer. Usta der, şu soğan bıçağını versene bir. 

Kebapçı, niye Garip Abi, diye öylesine sorar tabi. Yahu tespihin saçağını keseceğim, kötü duruyor.

Kavisli ve dolgun soğan bıçağını kaptığı gibi koşar, koşmaz uçar kabadayılık yapan adamın (Tilki Selim derlerdi, ama bir itti.) üzerine. 
Garip’i henüz fark etmemiş Tilki Selim bir iki daha nara atar ki milletin gayri ihtiyari baktığı yere o da gayri ihtiyari bakar ve huyunu çok iyi bildiği Garip’in elinde bir cisimle geldiğini görür. 
Tabi erkekliğin ciddi bir yüzdesinin kaçmak olduğunu gayet iyi bilen Tilki Selim topuklayıverir. Arkasında Garip, Garip’in arkasında bütün kahve, onların arkasında biz çocuklar…

Tanık Olmak

Az sonra bir cinayete tanık olacaktık ki daha önce olmuştuk, basit bir husumetten dolayı iki eski arkadaştan biri diğerini biz sokakta kulle oynarken gözümüzün önünde beş kurşunla öldürmüştü.

Tilki Selim, Mısırlı Kemal’in evinin önündeki kavak ağacına tırmanıp paçayı hafif sıyrıklarla kurtardı. Tabi mahalleli araya girmeseydi o akşam Tilki’nin ruhuna bir el Fatiha okunabilirdi pek ala. Tilki Selim’i uzun yıllar görmedim sonra.

Hicabi vardı bir de. Yok, bu kabadayılardan değildi. Kebapçıydı, ama asabi takımındandı (Bu rağmen mahallelinin taktığı kebap borçlarını tahsil edememekten iflas etmişti.). Bir gün Eczacı Ayhan’a, derin bir fısıltıyla, Yiğen bir hap ver de bu akşam yengenle… 
Tabi işin makarasında olan Ayhan, Hicabi Usta’ya kas gevşetici verir. Hicabi de ertesi gün, ulan ne verdin, beni o bir’den de ettin diye bıçakla usulen kovalamıştı Ayhan’ı. Sonra Fahri Balıkçı vardı... Kendi kafalarına sıkan Pusu vardı, Sarı vardı…

Bir mahalle meselesinde, bazen kişisel, kimi zaman keyfe keder bir mevzunun hallinde veya yerel adaletin tecellisinde kötüyü oynayan iyi adamlardı hepsi. İşleri çok zordu. Ben o satırlı kabadayı Kassap Zihni’nin Adanaspor kapanıp liglere katılamayınca, sinirinden değil efkârından ağladığını bilirim. Abi demiştim, sen Kassap değil Pamuk Zihni’sin, zaten armamızda da var… Gülerdi. 

• Kötüyü oynamak gibi çok zorlu bir işe kalkışmış iyi adamlardandı. 
• Bu ne ağır bir yüktü… 
• Bir hayat girdabında, hele tercih ettikleri gibi bir ömrü sürmek durumunda kaldıkları yıllar boyunca, 
• aleni, doğuştan, doğal, hakiki kötülere karşı o kötü adamı oynamak, 
• hatta bazen rol çalarak oynamak hayatî bir mecburiyetti…

Biri, artık çocuklara yük oluyoruz, devir değişti, mazimiz benim sabilerin önünde engel deyip ödünç bir tabancayla kendini vurmuştu. Diğeri yiğit davranamadığını düşündüğü bir meseleden dolayı av tüfeğini boğazına dayayıp asılmıştı tetiğe.

Öyledir, vardır her mahallenin bu tür hikâyeleri.

Barikat Kapı

Mahalle, Kurtuluş savaşı yıllarında direnişin Adana’daki mevzilerinden biri olur. İşgale karşı savaşır. Sonra 1970’li yılların sonunda, bir yazdönümünde yine, Maraş katliamının benzeri mahallede olacak diye bir haber dolanınca kentte, mahalle girişine barikatlar kurulduğunda da bir direniş kapısıdır.

• Derken 33 yıl sonra, 
• çocukluğumdan kalan o barikatı aynı yerde yine görünce yeni bir direnişte, bilirim gönenir mahallenin hatıraları, “iyi adamları”… 
• Yıllardır görmediğim Garip’i görürüm kalabalıkta, yaşlanmıştır. 
• Yazlık sinemada 1970’lerde film öncesi konuşmalarını yapan mahallenin Albert Parsons’u olan Aliço’yu görürüm; yaşasaydı Kasap Hasan da olurdu gaz maskesiyle sokaklarda;
• Ustura, Zihni, Hicabi, Sarı, Pusu, Fahri… 
• Ama Tilki olmazdı orada, dedim ya onun cinsini… 
• O, iyiyi oynamaya çalışan kötü adamlardandı, fenaydı. Ya, bir de böylesi var.

Kötüyü Oynayan İyi Adamlar

Kötüyü oynayan iyi adamların mahallesinden, belli bir zaman diliminde, iyiyi oynayan kötü adamların ülkesine geçmek gibi bir sarsıntı var, yaralayıcı bir sarsıntıdır bu. Vatandaşın iyi, güzel, vicdani, insani, ahlaki olan her bir şeye olan itimadını hırpalayan cinsten…

• İyiyi oynayan bu kötü adamların ülkesinde standartlar hep çiftedir. 
• Aynı olgunun farklı zaman ve mekânlardaki olaylarına gösterilen refleksler de iyiyi oynayan kötünün izlerini taşır. 
• Bir siyasi ikbal, ihale, köşe veya şahsi hırsın neticesinde ya da bilmem neyinde ölüler üzerinden sayıya ve kandırmacaya bağlı siyaset yapmaktan zerre kadar hicap etmezler. 
• Bu cins için örneğin ölümlere üzülmek sadece dini bir ideoloji yakınlığında kendini gösterir. 
• Gözleri timsah gözyaşlarından başka bir şey dökmez.

Yahu, bir başka ülke vatandaşlarının yaşadığı darbeden ve uğradığı katliamlardan kendine bir mağduriyet çıkararak ve bu hazin durumu siyasi bir iç malzemeye dönüştürüp bundan kendine yeni bir mevzi edinir olup kaybolmuş itibarını böylece yeniden sağlama çabasıyla dönenen bir başka kitle gördünüz mü? Dünya değil, insanlık tarihinde?

Her konuşmanızda, her yazınızda suçüstü yakalanıyorsunuz.

Masum değilsiniz, zira iyiyi oynayan kötü, çok kötü adamlarsınız.

Stratejik Ortaklık

Ustura Kemal’in kahvehane işlettiği zamanlardan kalma şöyle bir sahne rivayet edilir:

Tüccar Mahmut, Ustura ile mahalle merasının kullanımı konusunu tartışıyordur. Usturayı bir stratejik ortaklığa ikna etmeye çalışır:

Mahmut: Bak muhterem kardeşim, kanalın hemen ötesindeki toprakları kapatmayı düşünüyorum ki oradan meraya atlamam kolay olur.

Ustura: Atlamak derken?

Mahmut: Merayı topraklarıma dâhil edeceğim yani. Bereketli, hem de bakir bir alandır. Tabi seni de unutmayacağım canım. Bu ulvi davada bana manevi desteğin lazım.

Ustura: Ulvi ha! Öyle bir dava varsa o zaman merayı ben ele geçiririm…

Mahmut: Bu daha iyi olur canım, ben de senden makul bir fiyata alırım. Tapu derdini de düşünme, ben meseleyi meşru hale getiririm.

Ustura: İnanıyorum ki yaparsın. Peki, mahallelinin ineği, kuzusu nerede otlayacak?

Mahmut: Canım bir süre öyle kullanılır mera. Ama dünya hep aynı kalacak değil ya. İlerisini düşünmek lazım… O topraklara çok ihtiyaç olacak.

Ustura: Hangi açıdan?

Mahmut: Geleceğimiz açısından.

Ustura: Anladım.

Mahmut: Bak buna sevindim.

Ustura: Çayını içtin mi Mahmut Ağa?

Mahmut: İçtim muhterem kardeşim.

Ustura: İyi, şimdi siktir git bu mekândan…

Peki, hadi için o dem’li çaylarınızı siz. İçiniz…    Bekleriz… Bir 21. yüzyıl karanlığından çıkmaya ahdetmişken kavmimiz…